Een contextuele benadering van loyaliteiten

Een relatie in de zin van een partnerrelatie wordt vaak gereduceerd tot 2 personen. Zo ziet het er vaak ook uit, gedragsmatig, wiskundig met twee. Het lijkt wel een Romeinse Arena, met een kleine a achteraan (ik ben een voetbalfan). Met veel toeschouwers die de sterkste aanmoedigen en de zwakste dood willen. 

Wat minder machiavellistisch uitgedrukt zijn er ietwat deftigere patronen waar te nemen in hechte relaties.

In tijden van globalisering en sociale media kijkt zowat iedereen vaak letterlijk binnen in onze relaties. Mensen vertellen reeds enige tijd sneller over hun problemen tegen anderen en dat is maar goed ook. Echter de keerzijde kan niet altijd even gezond zijn. 

Mensen zijn vooral verbonden door loyaliteiten. Deze werken steeds door naar wat men denkt en zegt. Gedachte, gevoel, gedrag, streven naar congruentie en gelijkwaardigheid. En dat doet veel, heel veel met mensen en hun relaties. 

Loyaliteiten (vooral gevoelsmatig) zijn zo sterk dat ze het gedacht en het gedrag sterk beïnvloeden. 

Een ‘beste’ vriendin zal haar ‘goede’ vriendin met een “overspelige man anno 2017”-verhaal eerder aanvoelen als een slachtoffer dan als een medebetrokkene. Waarom? Het heeft vaak niets met intelligentie te maken, te weinig inleving of iets individueels missend. Ook geen kwade wil, maar vaak heeft het te maken met loyaliteiten. 

Wat primeert bij de beste vriendin is wellicht haar relatie-evenwicht met haar goede vriendin behouden. Het hoogste goed is het behoud van die relatiestructuur, niet de waarheid, niet neutraliteit, niet ethiek. Zowel de beste als de goede vriendin hebben door jarenlang te geven en nemen aan elkaar, elkaar heel waardig gemaakt. Ze zijn voor elkaar van goud Waarde. Steeds was de een er voor de ander, en bij elke keer dat er ‘mocht’ gezorgd worden voor de behoefte, nood of vraag van de ander en deze beholpen werd, verzorgd werd, gerealiseerd werd, ging de (humane) marktwaarde, de Waarde, de Validiteit, de betrouwbaarheid van de gever, de verzorger, de helper, de vriendin naar omhoog. Dit ten opzichte van de ontvanger. Dit deden ze in beide richtingen, jaren na elkaar… . 

Het belang van de ander (vriendin zijn voor elkaar, voor het leven) is zo groot geworden dat, ze niet meer zonder elk-(h)aar kunnen. Het geven en nemen heeft doorheen de jaren hen nuttig gemaakt voor elkaar. Het heeft hen bestaansrecht gegeven. Bovendien werden de eigen noden vaak opgelost in deze vriendschapsrelatie .

Er werd jarenlang gegeven en ontvangen, de geefster maakte zich Waardig, Betrouwbaar , intelligent, van belang, nuttig, existentieel, gerechtigd om te bestaan, … . De ontvangster kreeg via het kunnen ‘durven’ uiten van haar behoeften, kreeg via zich kwetsbaar en afhankelijk te durven opstellen, via de échte Ontmoeting échte vervulling van haar individuele behoeften en noden. Of het nu samen gaan shoppen is of een schouder om op te steunen, een luisterend oor. Het maakt niet uit. 

De Geefster zag dat het Goed was en dat doet deugd, elkaar kunnen helpen. Deugd voor het resultaat en deugd om het verhoogde Zelfwaarde gevoel. 

Deze horizontaal ontwikkelde loyaliteit kan zo sterk zijn (afhankelijk van wát er wordt gegeven en gekregen, hoe intens, hoe frequent, …) dat er “niets” boven gaat. Zelfs geen Waarheid, geen ethiek, geen gezondheid, … . En het evenwicht in wederzijds geven en nemen geeft zo een gelukkig, voldaan, nuttig en gerespecteerd gevoel, dat bijvoorbeeld een systeemeigenschap zoals de weerstand tegen verandering (streven naar homeostase), in gang kan schieten. ‘Niets van dit evenwichtsgevoel mag veranderd worden’, kan het worden. Zelfs al is het een leugen, ongezond, of onwettelijk. Criminele families zijn vaak ook heel loyaal en trouw aan de waarden die in het geven-nemen mechanisme vervat zijn.   

Zo stuurt dit heel diepe Gevoel, de Gedachten die zich ‘conform’, gelijkaardig en congruent willen opstellen aan het goede gevoel voor het evenwicht met de vriendin. “Hij dronk toch te veel, niet?” herinnert plots de beste vriendin, zeggende dit in de Balans van het evenwicht gooiend. De goede vriendin voelt zich begrepen. Het ongewenst ’teveel drinken’ citaat past bij en is coherent  met  het ongewenste ‘overspelige gedrag’ van de man.  

De sterkste geef-neem verbinding staat boven individualiteit, verstand, logica, etc. En dat is goed om weten.

Aldus kan door de intensiteit van een verbond vele Realiteiten worden gemist, genegeerd of vertroebeld. De vriendinnen zijn verbonden door hun loyaliteit maar kunnen ook Gebonden zijn aan hun engagement. 

Ze kunnen blind zijn voor andere posities. Op meta niveau geraken ze vaak niet. De andere posities, bijvoorbeeld die van de man, kunnen met moeite of helemaal niet ingenomen worden. Het zou verbreken van het evenwicht, het contract, het engagement, het Geven, het inhouden van de vriendin die al zoveel gegeven heeft en waar de andere vriendin in feite in Schuld toe staat.

Te gewichtig om te breken. 

“Die man die dronk omdat de vrouw altijd zeurde” bestaat niet bij de vriendinnen. Ze ‘bestaan’ voor élkaar.  

Het échte verhaal van de overspelige man heeft in dit verhaaltje dus geen kans om grondig bekeken te worden volgens ieders belang en invloed volgens het contextuele denkgoed. Daarvoor kan een contextueel therapeut zorgen. Hij/zij kan via de houding van meerzijdige partijdigheid, vanuit meta positie alle belangen en posities voor en van ieder betrokken lid, bijvoorbeeld de 2 vriendinnen en de man, duidelijk stellen ten opzicht van ieder die aanwezig wil zijn op therapie. Elkaars plaats/positie/innerlijke willen kennen en willen aanvoelen, daar gaat het vaak om in contextuele psychotherapie. Dit zorgt voor een diepere verbinding onder elkaar.

Zo kunnen de vriendinnen uit verstikkende gebonden loyaliteiten raken, indien ze dit willen en hier nood aan hebben. 

De angst voor de-loyaliteit naar elkaar, voor verlies van elkaar, daling van Zelfwaarde, verlies van erkenning, liefde en vriendschap van de andere vriendin is heel groot door de geschiedenis van hun verbond. 

Echter, het evenwicht in hun vriendinnenband is niet vastgeroest. Het is een evenwicht ‘in beweging’. Er komen steeds nieuwe elementen in hun geef-ontvang schaaltjes. Wie weet zijn beide vriendinnen ontvankelijk, behoeftig ook aan feitelijke waarheid. Dan komt er beweging in de balans, in hun verbinding, hun loyaliteit.

Vanuit contextuele psychotherapie en contextueel denken worden situaties, problemen en ervaringen bekeken vanuit hun loyaliteiten, verbindingen, geven-nemen balans, het evenwicht en onevenwicht in deze balans, vandaag en vroeger. Dit in horizontale verworven loyaliteiten of in verticale existentiële relaties (bv. door bloed).

Bedoeling is in het web van loyaliteiten van een persoon, loyaliteiten vandaag en vanuit familiale, professionele en culturele geschiedenis, de evenwichten pogen te benaderen die de eigen levenskwaliteit en die van naasten verhoogt. Een beter gevoel, meer efficiëntie en gezondheid zijn vaak rechtstreekse constructieve gevolgen.  

Wie weet vinden de vriendinnen geen weg om de man zijn positie inzichtelijker te benaderen zonder verlies van hun vriendschap met alle Waarde erin vervat. Zou dat niet mooi zijn? Gedwongen worden tot kiezen in loyaliteiten is hartverscheurend. Of je het nu wil of niet, “den draad” loopt niet alléén op Canvas te gloriëren. Ieder mens is verbonden met anderen, enkel de intensiteit van die verbindingen kan verschillen afhankelijk van ‘wat’ gegeven en gekregen is. 

Voor de beste vriendin zou het, voor zichzelf én voor de goede vriendin, best zijn ook de positie van de man alsnog te betrekken. Als dat een vraag is van haar. Niet iedereen moet vechtend dood in de relatie arena. 

Peter Segers,
Psychotherapeut Stress en Burn-out coach, Businesscoach en auteur van het ICM Model © 

Nood aan een persoonlijke en contextuele benadering van uw situatie? Contacteer mij voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.